Orta Asyanin Düsünce, Kültür Ve Siyasi Tarihine Bambaska Bir Bakis...
Kayip Aydinlanma göz kamastirici bir bicimde, asirlar boyunca dünya medeniyetinin kiyisinda degil tam merkezinde olan Orta Asya dünyasini bizim icin yeniden canlandiriyor. Nereye bakacagini gayet iyi bilen ve genis tarih alanindaki yetkinligi sorgulanamaz olan Frederick Starr uzun yillar kaynak olarak kullanilacak önemli bir kitap yazmis bulunuyor.
Francis Fukuyama
Görsellerle zenginlestirilmis bu sürükleyici kitap Orta Asyanin orta cagdaki karanlikta kalmis olan Aydinlanma Cagini tarihi siralamaya sadik kalarak ama kuru bir anlatimdan cikartarak ortaya koyuyor. Dönemin en büyük zihinlerinin macerali hayatlari, büyüleyici basarilari ve modern dünyanin olusumunu nasil hazirladiklarini acik bir dille anlatan eser, olup biteni sebep-sonuc dairesi icinde okura sunarak zihinlerdeki sorulara cevap veriyor. Kitaba konu olan neredeyse tüm isimlerin Arapca yazmis olmasindan ötürü Arap olduklari yönündeki yanilgiyi bertaraf eden kitap bugün Kazakistandan Afganistana ve Sincana kadar uzanan Orta Asyada Türk ve Iran halklarin nasil büyük medeniyetler insa ettiklerini gözler önüne seriyor.
Kayip Aydinlanma 800 ila 1200 seneleri arasinda en büyük ve gelismis kentlere, en zarif sanata ve hemen her alanda en ileri bilgi ve teknolojiye sahip olan Orta Asyanin dünya ticaretini ve ekonomisini nasil yönlendirdigini anlatiyor. Orta Asyalilar gökbilimi, matematik, jeoloji, tip, kimya, musiki, sosyal bilimler, felsefe ve ilahiyat basta olmak üzere hemen her alanda basari elde etmislerdi. Cebire ismini veren, hayal edilemeyecek bir isabetlilik ile dünyanin cevresini hesaplayan, daha sonra Avrupada tibbin temelini olusturacak eserler veren ve dünya üzerindeki en muhtesem siirlerin bircogunu yazan Orta Asyalilardi. Hatta Birni kesfinden bes asir önce Amerika kitasinin varligini öngörmüstü. Tarihte ayni mekan ve zamanda bu kadar cok bilim adaminin bir arada oldugu baska bir dönem pek yoktur. Yazdiklari Thomas Aquinasin döneminden bilimsel devrime kadar Avrupayi derinden etkilemisti. Ayni sekilde Asyanin büyük bir kismi ile Hindistanda da büyük bir tesir birakmisti.
Kayip Aydinlanma tarihin unutulmus bir devrinin izini sürmekte, Asyanin Aydinlanma Caginin yükselisini anlatmakta ve neden sona erdigine iliskin farkli teorileri degerlendirmektedir. Genis bir kaynak ve arsiv yelpazesinden istifade edilerek yazilan kitap akici üslubundan dolayi herkese hitap etmektedir.
